މި ދިރާސާ ކޮށްފައިވަނީ އިންޑިއާގެ ކޮޗިން ޔުނިވާސިޓީ އޮފް ސައިންސް އެންޑް ޓެކްނޮލޮޖީ (ކިއުސެޓް) ގެ ސްކޫލް އޮފް މެރިން ބަޔޮލޮޖީއިންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންވަޔަރަންމަންޓް މިނިސްޓްރީ އާއި އެންވަޔަރަމަންޓް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ (އީޕީއޭ) އާ ގުޅިގެން މިސައިންސްވެރިން ވަނީ 2020 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 2021 ވަނަ އަހަރާ ދެމެދު ބައެއް ރަށްރަށުގެ މައުލޫމާތު އެއްކުރުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފަ އެވެ.

އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުން ލިބުނު އެއް ސަރަހައްދަކީ ރާއްޖޭގެ ހަމައެކަނި ޖަންގަލީގެ ކަނޑޫފާ ރިޒާވް އޮންނަ ކެލާ އެވެ. އޭގެ އިތުރުން އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުން ވި އަނެއް ސަރަހައްދަކީ ނޭކުރެންދޫ އެވެ. ޖުމްލަ 22 ހެކްޓަރަށްވުރެ ގިނަ ބިމުގައި 44،000 އަށްވުރެ ގިނަ ކަނޑޫފާ ވަނީ މަރުވެފައެވެ. މި ބޮޑު ގެއްލުމަކީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމާއި "ޓްރިޕަލް ލާ ނީނާ" ގެ ނަމުން ނަންދީފައިވާ މޫސުމީ އާދަޔާ ހިލާފު ބަދަލު އެކުލެވިގެންވާ ސަބަބުތަކަކާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ.

މޫސުން ގޯސްވުމުގެ ސަބަބުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ވާރޭ ވެހުމުގެ ސަބަބުން ބިންގަނޑުގެ ފެންގަނޑު މަތިވެ، ކަނޑޫފާގެ ކްރީކްތަކަށް ލޮނުފެން ވަންނަ މިންވަރު އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. ލޮނުގަދަ މި ހާލަތު ގިނަ ކަނޑޫފާގެ ބާވަތްތަކަށް މާ ބޮޑަށް ސާބިތުވެ، ދިރިހުރުމުގެ ގާބިލުކަން ވަނީ ބަލިކަށިވެފަ އެވެ. ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި ބަލިކަށިވެފައިވާ ގަސްތަކަށް ހަމަލާދޭ ފަންގަސްއެއް ވެސް ސައިންސްވެރިންނަށް ފެނުނު ނަމަވެސް މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ލޮނުގެ ސްޓްރެސް ކަން ސައިންސްވެރިން ވަނީ ކަށަވަރުކޮށްދީފަ އެވެ.

އޭކޭ ސިންގް އިސްވެ ހުންނަވައިގެން ކުސެޓް ރިސާޗް ޓީމުން ވަނީ ކެލާ، ކުޅުދުއްފުށި، ވައިކަރަދޫ، ގޮއިދޫ އަދި ކެނދިކުޅުދޫ ފަދަ ގިނަ ރަށްތަކެއްގައި ފީލްޑް ސްޓަޑީޒް ހަދާފައެވެ. އަދި މެންގްރޫވް އިކޯސިސްޓަމަށް ދިމާވާ ކަންކަން ރަނގަޅަށް ދެނެގަތުމަށް ޓަކައި ފެނާއި ސެޑިމެންޓާއި ގަސްގަހާގެހީގެ ސާމްޕަލް ތައް އެއްކުރި އެވެ.

ވަކިން ހާއްސަކޮށް ކަނޑޫފާތަކުން ޖަޒީރާ މުޖުތަމައުތަކަށް އެހާ ބޮޑު ފައިދާއެއް ކުރާތީ، އެ މީހުންގެ ހޯދުންތަކަކީ އުނދަގޫ ކުރުވަނިވި ހޯދުންތަކެކެވެ. މި ގަސްތަކުގެ ސަބަބުން ގޮނޑުދޮށްތައް ގިރުމުން ރައްކާތެރިވެ، މަހާއި ކަނޑޫފާގެ އާބާދީއަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، ގިނަ އަދަދަކަށް ކާބަން ރައްކާކުރެއެވެ.

މި ދިރާސާގައި ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާ ޓައިމްސް އޮފް އިންޑިއާ އިން ވެސް ވަނީ ރާއްޖޭގެ ހާލަތަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެފަދަ ނުރައްކާތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ އެހެން ޖަޒީރާ ގައުމުތަކަށް ވެސް އިންޒާރަކަށް ވެދާނެ ކަމަށް ފާހަގަކޮށްފަ އެވެ.

ތިމާވެށީގެ މާހިރުން ދަނީ ވަގުތުން ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ގޮވާލަމުންނެވެ. އެގޮތުން، ހަލާކުވެފައިވާ ކަނޑޫފާ ސަރަހައްދުތައް އަލުން އިއާދަކުރުމާއި، މެންގްރޫވް ކްރީކްތަކުގައި ފެން ހިންގުން ރަނގަޅުކުރުމާއި، ލޮނު އެތެރެވުން މެނޭޖްކުރެވޭނެ ގޮތްތައް ހޯދުން ހިމެނެއެވެ. މި ފިޔަވަޅުތައް ނާޅައިފިނަމަ، ބަޔޯޑައިވާސިޓީ ގެއްލުމާއި، މުސްތަގުބަލުގައި އުފެދިފައިވާ ތޫފާންތަކާއި ކަނޑުތައް އުފުލުމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑުވެދާނެއެވެ.